[HOWTO] Glossophobia; spreekangst overwinnen? Tips van TEDx Coaches!
Je wilt overtuigend en vol zelfvertrouwen leren presenteren. Een verhaal samenstellen en vertellen wat inspireert, activeert en bij blijft bij het publiek. Spreekangst voorkomen en beter voorbereid op het podium staan?
Vaak is het de angst om voor publiek te spreken die de overhand krijgt en ervoor zorgt dat een presentatie in het honderd loopt. Het is een selffulfilling prophecy: juist doordat je zo bang bent om te falen, gaat het mis.
De verhoogde adrenaline zorgt voor een droge mond, trillende ledematen, zweetaanvallen en soms zelfs paniek. Zonde, want met een paar praktische tips kun je deze angst tegengaan en een fantastische presentatie geven.
Spreekangst, ook wel ‘glossophobia’ genoemd, komt voor bij ongeveer 75% van de sprekers. Uit onderzoek blijkt zelfs dat meer mensen bang zijn om voor publiek te spreken dan voor slangen. Zelfs grote sprekers hadden hier in het begin last van. Gandhi, bijvoorbeeld, durfde tijdens een van zijn eerste belangrijke toespraken alleen de eerste zin uit te spreken en vroeg zijn assistent om het verhaal af te maken.
In de afgelopen jaren heb ik honderden sprekers getraind voor de 50 TEDx-evenementen die ik wereldwijd organiseerde en vele organisaties geholpen om een TED-waardig verhaal te brengen. Het overwinnen van spreekangst is een essentieel onderdeel van die training. Hieronder deel ik mijn 6 beste tips.
1. Bereid je 200% voor
Het klinkt eenvoudig, maar het is cruciaal. Te vaak zie je sprekers op het laatste moment binnenrennen, snel wat slides in elkaar zetten en pas tijdens hun presentatie nadenken over hun verhaal.
Sprekers van de meest bekeken TED-talks hebben aangegeven dat ze hun presentatie 50 tot 150 keer hebben geoefend voordat ze het podium opgingen. Oefenen betekent niet alleen je verhaal voorlezen, maar het ook voordragen voor de spiegel, vrienden of collega’s. Hierdoor leer je je verhaal beter kennen, verlaag je je stress en kun je je ademhaling, zinslengte en timing perfectioneren.
Denk ook aan de logistiek: weet waar het evenement plaatsvindt, check de route en wees op tijd. Test van tevoren de techniek – audio, klikker, filmpjes – en sta alvast een keer op het podium. Bereid je ook voor op het onverwachte, zoals geen internetverbinding of een verkeerde versie van je presentatie. Zorg daarom altijd voor back-ups op een USB-stick, laptop en in verschillende formaten (PowerPoint en PDF).
2. Je lichaam is je basis
Onderzoeken tonen aan dat lichaamstaal belangrijker is dan de inhoud van je verhaal. Bereid daarom niet alleen je woorden voor, maar ook je lichaam. Maak bijvoorbeeld een korte wandeling voor je presentatie om je bloedcirculatie en zuurstofopname te verbeteren.
Warm ook je stem op. TED-spreker Julian Treasure deelt hiervoor tien simpele oefeningen in zijn TED-talk. Daarnaast raad ik aan om 10 minuten voor je presentatie te mediteren of mindfulness-oefeningen te doen via apps als Headspace of Calm. Zoals psychiater Fritz Perls zei: “Fear is excitement without the breath”. Let op je ademhaling, zowel tijdens de voorbereiding als tijdens je presentatie. Door stress gaan mensen vaak te snel praten en raken ze buiten adem. Sta daarom rustig op het podium, adem diep in en uit, en begin pas dan te spreken.
3. Laat je ego thuis en wees jezelf
Tenzij je wereldberoemd bent, komt het publiek niet voor jou, maar voor je verhaal. Je ziet nog te vaak sprekers die vooral zichzelf willen laten zien – een enorme afknapper. Zoals Brene Brown mooi verwoordt in haar talk The Power of Vulnerability: kwetsbaarheid maakt je juist krachtig. Het publiek zoekt een menselijke connectie, en die bereik je niet door egotripperij.
Perfectie is niet nodig. Zelfs topsprekers als Bill Gates vergeten weleens hun tekst op het podium. Uit analyses van TEDx-evenementen blijkt dat persoonlijke verhalen, waarin sprekers zich kwetsbaar opstellen, het beste worden gewaardeerd en het langst blijven hangen.
4. Breek het ijs
Binnen de eerste 20 seconden bepaalt het publiek of ze jouw verhaal willen volgen. Zorg daarom voor een ijzersterke opening: een krachtig statement, een humoristische anekdote of een verrassende binnenkomer. Begin niet met jezelf voorstellen of clichézinnen als “Wat fijn dat ik hier vandaag mag zijn”.
Een sterke opening breekt niet alleen het ijs voor je publiek, maar ook voor jezelf. Veel sprekers geven aan dat een goede openingszin hun stress aanzienlijk verlaagde. Sluit daarnaast je presentatie af met een krachtig einde: een heldere samenvatting en een duidelijke call to action.
5. Maak contact met je publiek
Of je nu spreekt voor 20 of 2000 mensen, het is altijd een eer dat ze hun tijd vrijmaken om naar jou te luisteren. Zorg dat je ze inspireert, vermaakt en iets leert. Zoek interactie door vragen te stellen waarop mensen eenvoudig met ‘ja’ of ‘nee’ kunnen antwoorden, zodat je onnodige discussies voorkomt.
Zoek tijdens het spreken ‘vrienden’ in het publiek: mensen die zichtbaar genieten, glimlachen of aandachtig luisteren. Dat geeft je energie en helpt je ontspannen. Vergeet niet: niemand in het publiek weet wat je precies van plan was te zeggen. Als je iets vergeet, blijf kalm en ga verder.
6. Gebruik pauzes
De film The King’s Speech is een prachtig voorbeeld van het overwinnen van spreekangst. De belangrijkste les? Neem pauzes. Korte pauzes kalmeren je zenuwen, geven het publiek de tijd om je woorden te verwerken en verhogen de spanning: Wat komt er nu?
Pauzes bieden jou als spreker ook de gelegenheid om op adem te komen en je gedachten te ordenen. Maak er gebruik van – ze voegen kracht toe aan je verhaal.