VPRO Tegenlicht: Virus vergezichten en blijvende veranderingen
Hoe komen wij straks tevoorschijn uit de corona-quarantaine? Als andere mensen, in een andere samenleving, of wordt het business as usual? VPRO Tegenlicht vraagt het aan trendvoorspeller Lidewij Edelkoort, die het einde van de crisis afwacht in een compleet verlaten hotel in Kaapstad. En aan de Belgische psychiater Dirk De Wachter, thuis in Antwerpen. Welke vergezichten zien zij na deze gedwongen stilstand? Kan de quarantaine-ervaring ons wijzer maken? Wat is er nodig om deze crisis te benutten als kans voor blijvende verandering?
Wat doet de vertraging, de soberheid en de afzondering met ons, sociale dieren? Kan daar ook iets goeds uit komen? Nemen we onze consumptiedrang, individualisme, reislust, voortdurende haast en overproductie nu eens écht onder de loep?
Lidewij Edelkoort
Trendvoorspeller Lidewij Edelkoort denkt dat de meeste mensen consumptie niet zullen missen in hun quarantaine. “Ze zullen merken dat het niet veel uitmaakt in hun leven. Al die rommel waren we eigenlijk al jaren spuugzat en minder consumeren is beter voor de aarde.”
Het virus brengt ook iets goeds, zegt zij, want nu gebeurt wat we allang wisten dat ooit zou moeten gebeuren: minder vliegen, minder reizen, minder rotzooi, meer tijd voor elkaar. Maar eerder durfden we die sprong niet te wagen. In China is de lucht opgeklaard en sterven nu minder mensen aan luchtvervuiling dan voor het virus. Het water in Venetië is weer zo helder, dat je de vissen ziet zwemmen.
Dirk De Wachter
Psychiater Dirk De Wachter hoopt dat we door het gedwongen isolement van de quarantaine en het gemis van aanraking het belang van fysiek contact weer gaan inzien. Hij verwacht dat we elkaar na de crisis weer meer gaan aanraken. “Burn-out is vaak het gevolg van een gebrek aan betekenis en aanraking. Ik denk dat we fysiek contact na deze crisis weer gaan koesteren, meer knuffelen. Het is raar om te zeggen in tijden van #metoo, maar elkaar aanraken is een basisvoorwaarde voor leven. Baby’s die niet aangeraakt worden, groeien niet. De nood is hoog. Ik zag zoveel burn-outs en depressies, er was ook behoefte aan een vertraging. Als psychiater sta ik aan de kant van de mensen die niet meer kunnen.”
Voor elkaar zorgen geeft zin en betekenis aan het leven. Je ziet nu overal creativiteit, samenwerking, mensen schrijven gedichten, maken vanaf balkons muziek met elkaar. We ontdekken weer waar we echt blij van worden, en dat is betekenis hebben voor en met elkaar. Raar genoeg brengt deze crisis dus ook het beste in mensen naar boven: medemenselijkheid.
Kortom, kan de ‘quarantaine-ervaring’ ons wijzer maken? En wat is er nodig om deze crisis nu eens wél als een kans voor verandering te benutten?
Met:
- Dirk De Wachter, psychiater/hoogleraar (Antwerpen/Leuven)
- Lidewij Edelkoort, trendvoorspeller (Parijs/New York/Amsterdam)Samenstelling: Frank Wiering
Interviews: Bregtje van der Haak (Antwerpen) & Bram Vermeulen (Kaapstad)
- Research: William de Bruijn & Soraya Pol
- Eindredactie: Bregtje van der Haak & Doke Romeijn
