Onderzoek: ‘Ons brein werkt minder actief als we AI zoals ChatGPT gebruiken’

Onderzoek: 'Ons brein werkt minder actief wanneer we AI zoals ChatGPT gebruiken'

Onderzoek: ‘Ons brein werkt minder actief wanneer we AI zoals ChatGPT gebruiken’

Een studie van het gerenommeerde MIT toont aan dat ons brein minder actief is wanneer we steunen op AI-tools zoals ChatGPT. De meerderheid van de deelnemers kon zich zelfs amper herinneren wat ze kort voordien zelf hadden geschreven. In het onderzoek – waarvan de volledige paper als preprint beschikbaar is – voerden 162 proefpersonen (verdeeld over drie groepen) verschillende schrijfopdrachten uit. Eén groep schreef volledig uit het hoofd. Een tweede groep mocht informatie opzoeken via Google. De derde groep kreeg de hulp van een taalmodel, in dit geval ChatGPT.

Om de cognitieve impact te meten, registreerden onderzoekers de hersenactiviteit via EEG-scans en namen ze interviews af na elke opdracht. De resultaten waren opvallend: deelnemers die ChatGPT gebruikten, vertoonden aanzienlijk minder hersenverbindingen dan de andere groepen.

“De hersenconnectiviteit nam systematisch af naargelang de mate van externe ondersteuning,” aldus het onderzoek.

De groep die zelfstandig werkte, toonde de sterkste en breedste netwerken. De zoekmachinegroep zat in het midden. De ChatGPT-groep scoorde het laagst op elk vlak.

Vergeten wat je net schreef

De interviews onthulden nog een ander patroon: het geheugen lijdt onder het gebruik van AI. Maar liefst 83,3% van de deelnemers die ChatGPT gebruikten, kon niet navertellen wat ze enkele minuten eerder geschreven hadden. Ter vergelijking: in de andere twee groepen was dat slechts 11,1%. De testopzet bestond uit drie schrijfopdrachten, telkens gevolgd door een meting en interview. Daarna volgde een vierde opdracht waarbij de groep die eerder met ChatGPT werkte nu uit het hoofd moest schrijven. Omgekeerd gebruikte de oorspronkelijk ‘uit-het-hoofd’-groep nu ChatGPT.

Ook hier waren de effecten duidelijk. De oorspronkelijke AI-groep bleef minder hersenactiviteit vertonen, zelfs zonder AI. De andere groep – die voor het eerst AI gebruikte – bleef juist sterke neurale activiteit vertonen en kon informatie gemakkelijker oproepen.

Gevaar van ‘cognitive debt’

De onderzoekers spreken over “cognitive debt”: wie routinematig op AI vertrouwt, ontwikkelt minder zelfredzame denkprocessen. Hoewel de langetermijneffecten nog onderzocht moeten worden, waarschuwen de auteurs dat dit het kritisch en creatief denkvermogen kan aantasten – en zelfs de vatbaarheid voor manipulatie kan vergroten.

Ze hopen dat de studie richting geeft aan het debat over de impact van AI op ons leervermogen en cognitieve ontwikkeling.

AI-gebruik onder jongeren stijgt snel

Hoewel generatieve AI pas enkele jaren bestaat, wordt het razendsnel populair – ook bij jongeren en studenten. Volgens het Digimeter-onderzoek van imec uit 2024 gebruikt 68% van de Vlaamse jongeren (18-24 jaar) AI-tools regelmatig. Bij studenten loopt dat zelfs op tot 72%. Zo’n 13% betaalt voor een premiumversie.

Ook imec-onderzoeker Lieven Demarez waarschuwde eerder dat het belangrijk is dat jongeren zelf leren redeneren, bronnen vergelijken en argumenteren – vaardigheden die AI hen gemakkelijk uit handen neemt. De MIT-studie onderstreept die zorg met harde cijfers en meetbare resultaten.

Patrick Petersen

De ondernemende Patrick Petersen RDM MA MSc is senior, crossmediaal online en retailmarketeer, spreker, docent, columnist (MarketingReport-Adformatie-MarketingTribune), onderzoeker (UvA-HHS) en bestseller auteur met onder andere zijn Handboek Ecommerce, Handboek Online Marketing (finale Marketingliteratuurprijs), Handboek Social, Handboek.AI (finale Marketingliteratuurprijs) en Handboek Mobile Marketing (genomineerd Managementboek van het Jaar) en oprichter van bureau AtMost, Educator en AtMost.TV. Petersen behaalde wetenschappelijke masters aan de London Business & Finance (Marketingstrategy) en Geneva Business School (met specialisme: Consumer behaviour, Mixed Reaelity & marketingtech). Volg hem op Bluesky: onlinemarketeer.bsky.social en Linkedin.com/in/patrickpetersen